Ik sta hier vandaag als witte man, in een debat
•    dat niet gaat over het gif dat racisme is,
•    dat er niet om draait onze afschuw uit te spreken over discriminatie van iedereen die er niet uitziet zoals ik,
•    dat niet inzoomt op wat wij kunnen en moeten doen tegen politiegeweld zoals het uitbannen van etnisch profileren en het weerstand bieden aan kwetsend en nutteloos nonbeleid als de patseraanpak,
•    een debat dat niet eindigt in het ultieme statement tegen racisme, haat en discriminatie.
Maar we staan in een debat dat gaat over hoe een demonstratie te druk kon worden in Amsterdam, en ik voel me daar ellendig bij.
Als iets mij is bijgebleven van alle protesten naast de onmacht en het verdriet van de demonstranten die zich zo vaak langs de kant gezet voelden, dan is het wel de slogan ‘white silence is white consent’, ‘witte stilte is witte instemming’.
En ik weiger vandaag stil te zijn.
We debatteren vandaag niet over politiegeweld.
Niet over discriminatie.
En niet over racisme.
Maar ik zal dit debat voeren in het volle besef dat wat er mis is gegaan op de Dam vorige week, in het niets valt bij de schade en het verdriet veroorzaakt door racisme. De schreeuw van Floyd is gehoord en heeft geresoneerd op de Dam.
Waar het debat van vandaag en de komende tijd wordt gekleurd door het belang van virusbestrijding, spreek ik voordat iets zeg over de demonstratie de volgende wens uit: ik hoop en geloof dat we racisme in onze stad kunnen bestrijden met dezelfde kracht als waarmee we corona bestrijden:
•    door het écht samen te doen,
•    door er iedere dag weer mee bezig te zijn, allemaal,
•    met het besef dat iets wat voor jezelf geen grote bedreiging lijkt, voor een ander dodelijk kan zijn.
Voorzitter, dan kom ik bij de demonstratie op de Dam zelf. We hadden het niet mogen laten gebeuren dat zoveel mensen opeengepakt zouden staan. Ik heb berichten gekregen
•    van mensen die hun naasten in hun laatste levensfase hebben moeten missen,
•    artsen die niet begrijpen dat dit gebeurde,
•    ondernemers die zich in bochten hebben gewrongen onder zware beperkingen weer open te gaan en dan dit.
Ik kon het ze niet uitleggen: de beelden waren ook voor mijn fractie – na maanden van lockdown – onbegrijpelijk.
Voorzitter ik stel de vragen die voor mijn fractie het meest pregnant zijn. Mogelijk zijn ze al gesteld. Ik stel ze toch allemaal, omdat ik eraan hecht het gesprek hier te voeren waar het hoort: in de gemeenteraad en aan de persoon die vanwege haar ambt als enige de verantwoordelijkheid heeft, de burgemeester.
Laat ik ook beginnen met die noot van kritiek. Hoewel je op je vingers kan natellen dat de politie zaken verkeerd heeft ingeschat, uiteindelijk is de burgemeester verantwoordelijk. Te meer zelfs aangezien ze de voorzitter is van de veiligheidsregio. En het past dan om de volle verantwoordelijkheid te nemen, met hooguit noodzakelijke verwijzing naar anderen. Ik vind het belangrijk dat de burgemeester dat vandaag ook doet.
Voorzitter, er zijn eigenlijk drie punten waarop de vragen die leven bij mijn fractie zich concentreren, namelijk:
•    Hoe kan het dat we zo zijn overvallen?
•    Waarom is niet geprobeerd vriendelijk in te grijpen? En:
•    Hoe gaan we hiervan leren?
We hebben daar een aantal vragen over maar ik wil de burgemeester hoe dan ook verzoeken op deze punten nog eens te reflecteren.
Voorzitter, hoe kon het gebeuren dat we zo werden overvallen?
•    Hoe hebben we als stad er zo lang van uit kunnen gaan dat er maar 250 mensen kwamen?
•    In het feitenrelaas staat soms dat de politie rekende met een derde van de aanmeldingen op social media, en soms staat er dat ze rekende met een derde van het aantal dat de organisatie op gaf. Welke van de twee was het?
•    Waarom gingen er geen alarmbellen af toen de organisatie de verwachting van het aantal mensen tussen half 11 en 11 met meer dan 100% naar boven bijstelde? Waarom gingen er later die middag nog steeds geen alarmbellen af?
•    Waarom is niet bij 1000 demonstranten het verzoek gedaan aan mensen niet meer te komen?
En dan voorzitter, waarom is er niet geprobeerd vriendelijk in te grijpen. Ik zeg “vriendelijk” ingrijpen omdat mijn fractie er begrip voor heeft dat u niet met de harde hand het plein hebt laten vrijmaken.
•    Waarom is niet bij meer dan 5000 demonstranten acuut het verzoek gedaan aan mensen weg te gaan?
•    Waarom is er niet samen met de organisatie alles aan gedaan om de mensen vreedzaam van de Dam af te krijgen?
•    Hoe reflecteert de burgemeester op haar aanwezigheid op het moment dat het al veel te vol was? Had de burgemeester die niet kunnen benutten om mensen er vriendelijk toe te bewegen om weg te gaan of alternatieven aan te bieden?
Als laatste vraag wil ik graag weten hoe we hier lering uit gaan trekken, want uiteindelijk zijn fouten te vergeven als wij er als stad van leren. Dus op welke wijze wil de burgemeester de toegezegde evaluatie nu vormgeven? Hoe is de onafhankelijkheid gewaarborgd? En hoe kijkt ze aan tegen een onafhankelijk onderzoek door de Onderzoeksraad voor Veiligheid?
Voorzitter, ik stel deze vragen in het volle besef dat sommigen al gesteld en sommige al beantwoord zijn. Toch stel ik ze. Omdat het debat hier thuishoort. In de gemeenteraad. Omdat het debat tot nu werd gevoerd tussen de burgemeester en sommige partijen die hun negatieve oordeel al gaven de ochtend na de demonstratie voor de eerste camera die ze tegenkwamen.
Noem het ouderwets, maar wij stellen graag eerst deze vragen voordat we oordelen.
Ter afsluiting wil ik wat zeggen tegen de indieners van de motie van wantrouwen voordat er ook maar een feitenrelaas was. Of eigenlijk tot de VVD, want u weet dat ik Forum voor Democratie niet serieus neem als het op de rechtsstaat aankomt.
De VVD, hier een voormalige bestuurspartij, maar in het land fier aan kop in de peilingen, de partij van de persconferenties van Rutte met de fantastische quotes ‘in een crisis neem je 100% van de beslissingen met 50% van de kennis’ en ‘we sturen op zicht’ en ‘we zien pas in de achteruitkijkspiegel of onze beslissingen goed waren’.
Dat er fouten gemaakt zouden worden wisten we allemaal, het gaat erom hoe we met die fouten omgaan. Maar als je zonder ook maar 1 feit te hebben gehoord een motie van wantrouwen aankondigt, dan ben je niet op zoek naar verbetering van het beleid voor de stad, maar op zoek naar de politieke scalp van Halsema. En dat alleen vanwege politiek gewin op korte termijn. Dat voorzitter, is lelijk en siert de VVD niet.