In de grote steden verrijzen steeds meer mixed-use-complexen, met wonen, werken en recreatie in één pand. Zowel ontwikkelaars, beleggers als gemeenten zien het als een goed middel tegen de woningnood en voor de leefbare stad. Waar oude mixed-use soms nog werd verweten dat het te afgesloten was, staat bij de nieuwe projecten juist binding met de buurt centraal. Wethouder Reinier van Dantzig van Amsterdam: ‘We bouwen niet alleen huizen, maar ook een samenleving.’

t project van initiatiefnemers Wonam, Great Grey Investments en Greystar, is een voorbeeld van de golf moderne mixed-use projecten die de hoofdstad en de andere grote steden overspoelt.  

Er komen bijna 600 koop- en huurwoningen en 20.000 vierkante meter kantoorruimte. In de plint komen, naast te verwachten winkels en horeca, een gezondheidscentrum met een apotheek en een talentencentrum voor jongeren. Bij minimaal een kwart van de woningen hebben mensen met een sociale of economische binding met Zuidoost voorrang. 

‘We bouwen een samenleving’ 

Kenmerkend voor het gebouw is de samenwerking tussen overheid en markt. Het gezondheids- en het jongerencentrum komen namelijk in het bezit van de gemeente. De zege van woonwethouder Reinier van Dantzig heeft het project dan ook.  

‘We hebben hier met de crème de la crème van het Amsterdamse ambtelijke apparaat aan gewerkt, om te zorgen dat het een heel fijn stukje Amsterdam wordt’, zei hij bij de bouwaftrap. ‘Met de combinatie van wonen, werken en voorzieningen bouwen we voort op de visie voor Amsterdam waar we niet alleen huizen bouwen, maar ook een samenleving.’ 

Even verderop, in de Amsterdamse Poort, laat Zandkasteel zien dat je voor het invullen van die visie niet per se nieuwbouw of hoogbouw nodig hebt. Het voormalig ING-hoofdkantoor moet, net als The Ensemble, een toonbeeld worden van moderne mixed-use. Het moet een gebouw worden waar ‘iedereen welkom is’, aldus ontwikkelaar Wonam. Er komen 263 woningen, 47 kantoren, werkplekken, horeca, een filmzaal, plekken voor ontmoeting, en ruimte voor sociale initiatieven uit de buurt.  

Dit soort invullingen van de mixed-use-gebouwen zijn essentieel voor binding met de buurt, zegt Angelo Bromet, medeoprichter van Prospect Eleven. Deze jongerenbroedplaats zat in het kantoor dat gesloopt werd voor de bouw van The Ensemble. ‘We moeten jongeren laten zien hoe Zuidoost zich ontwikkelt. En hoe zij zichzelf kunnen ontwikkelen. Het is dus goed dat we ondernemers in The Enseble hiervoor de kans geven, zij wachten op een permanent thuis.’ 

Open in plaats van gesloten 

Met de aandacht voor de buurt gaat mixed-use een nieuwe fase in. In internationale wereldsteden wordt al decennia geëxperimenteerd met meervoudig ruimtegebruik, soms gedreven door hoge grondprijzen. Zonder controverse was dat niet altijd: de ‘stad in de stad’ werd soms gezien als te afgesloten. Alle voorzieningen in één gebouw zou mensen niet meer verleiden om de deur uit te gaan. 

Bij de nieuwe Amsterdamse projecten is daar volgens betrokkenen geen sprake van. Robert Kohsiek, directeur Wonam: ‘Zandkasteel zal eerder mensen aantrekken en voor levendigheid op straat zorgen, dan mensen binnenhouden. Het gebouw opent zich letterlijk naar de omgeving. Aan het Bijlmerplein zijn binnen en buiten voortaan met elkaar verbonden. De begane grond verlicht het gebied via de grote nieuwe glaspuien en nodigt uit tot bezoek.’