De torenhoge huurprijzen in Amsterdam behoren tot de top drie van Europa, blijkt uit onderzoek van HousingAnywhere, het moederbedrijf van Kamernet. Gemiddeld ligt de huurprijs hier op 1.641 euro per maand. Dat moet de Amsterdammer die is aangewezen op de vrije markt momenteel afrekenen voor een appartement in de stad. En deze prijzen blijven maar stijgen. Mokum is zo voor de meeste Amsterdammers gewoonweg niet meer te betalen. Dit bewijst dat we de exorbitante huurprijzen in de vrije sector zo snel mogelijk moeten reguleren. Dit probleem wordt gelukkig ook landelijk erkend; in het regeerakkoord staat dat middenhuurwoningen een vorm van huurprijsbescherming moeten krijgen om ze betaalbaar te houden. Laten we dus rap aan de slag met nieuwe regelgeving.

De woningmarkt heeft leraren, zorgpersoneel en alle andere middeninkomens in de steek gelaten. Zij verdienen namelijk te veel voor een sociale huurwoning, terwijl ze prijzen op de vrije markt niet kunnen betalen. Wie – zoals ik – als econoom naar de woningmarkt kijkt, ziet direct dat je er met holle frasen als ‘bouwen, bouwen, bouwen’ en ludieke filmpjes van politici met bouwhelmen op niet komt. In Amsterdam is bouwrecord na bouwrecord aan diggelen geslagen en hebben we sinds 2014 een stad zo groot als Lelystad erbij gebouwd. Maar is het er goedkoper op geworden? Overduidelijk niet.

Gesubsidieerd

De reden is simpel: in Amsterdam is de helft van de woningmarkt gereguleerd. Dit zijn huurwoningen – vaak sociaal, soms midden – waar je minder betaalt dan op de vrije markt. Daarnaast is circa een derde van de markt gesubsidieerd, dat zijn de koopwoningen met hypotheekrenteaftrek. De hele woningmarkt is dus zwaar beïnvloed door de overheid. De enige echte marktwerking vindt plaats in de zogenaamde ‘vrije sector’, die maar 20 procent van de Amsterdamse woningvoorraad beslaat.

Elke econoom met verstand van marktwerking ziet dat dit te weinig is voor een goed functionerende markt, zeker omdat de immense populariteit van Amsterdam ervoor zorgt dat de vraag nagenoeg oneindig is. De uitkomst van een beperkt aanbod en een grote vraag is altijd veel te hoge prijzen. En zeker op de woningmarkt is dit een onacceptabele uitkomst. Daarom moeten we af van het dominante idee dat marktwerking de problemen op de woningmarkt oplost. De markt functioneert slecht en dan is er maar één oplossing: regulering.

Antispeculatiebeding

Het begint altijd met kijken naar wat je zelf kunt doen. Dus moeten we in Amsterdam alles op alles zetten om te reguleren waar het kan. Maak harde afspraken met ontwikkelaars over de grootte, prijs en kwaliteit van nieuwe woningen. Maak haast met een woonplicht en opkoopbescherming, om de wind uit de zeilen van buy-to-let te halen. Voer een antispeculatiebeding in. En gebruik grondprijzen als middel om middenhuur en middenkoop te stimuleren, ook als dat iets nadeliger uitpakt voor de gemeentekas.

Maar dit alleen zal niet genoeg zijn. Het stemt hoopvol dat ook Den Haag de urgentie van de wooncrisis inziet. Die pijn wordt in Amsterdam al te lang gevoeld. Als we woningzoekenden in onze stad willen helpen moet er ook in Den Haag wat gebeuren. Willen we echt het verschil maken, dan moeten we zorgen dat meer huurders worden beschermd door voor veel meer huizen een maximale huurprijs te verplichten.

Puntenstelsel

Nu is het mooie dat hier al een systeem voor bestaat: het aloude puntenstelsel, waarbij je huurwoningen een maximale prijs geeft op basis van de kwaliteit van de woning. Alleen stopt dit stelsel nu bij 142 punten – circa 750 euro huur per maand. Het probleem is dat er in Amsterdam simpelweg nog amper woningen tot 142 punten zijn en je boven de 142 punten bent overgeleverd aan woekerprijzen. D66 Amsterdam wil dit stelsel snel oprekken, bijvoorbeeld naar 200 punten. Dan zijn veel woningen in Amsterdam opeens weer gereguleerd, is de huur gekoppeld aan de kwaliteit van de woning én zijn huren tot 1.200 euro per maand beschermd.

Zijn we niet bereid te reguleren, dan bieden we woningzoekenden straks nog maar drie routes naar een huis: doe mee aan de gekte, fix een dikke portemonnee of: veel succes met de lange wachtrij. Dat mogen we niet laten gebeuren, want in Amsterdam moet iedereen een gelijke kans hebben op een huis.